Στο πλαίσιο των θεματικών προσεγγίσεων της Εκτός Σχεδίου για τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο Δήμος Νέας Ιωνίας δεν θα μπορούσε φυσικά να απουσιάζει το καίριο ζήτημα της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης των κατοίκων της περιοχής, και κατά συνέπεια και της εφαρμοζόμενης (;) κοινωνικής πολιτικής.
Καταρχήν οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν αποδεχόμαστε ως «φυσιολογική ή αναμενόμενη κατάσταση» την φτώχεια, την ανεργία, και κάθε είδους κοινωνική διάκριση και αποκλεισμό. Είναι φαινόμενα που γεννάει το ίδιο το βάρβαρο και εκμεταλλευτικό σύστημα και οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου και της Ε.Ε., οι οποίες στη συνέχεια έρχονται να διατυπώσουν «προτάσεις», να δώσουν «ολοκληρωμένες λύσεις» και να «διαχειριστούν» τα αποτελέσματα των πολιτικών για τις οποίες είναι οι ίδιες υπεύθυνες.
Το ίδιο πλαίσιο χαρακτηρίζει και μια σειρά από ζητήματα και υπηρεσίες που δεν βρίσκονται στο στενό πυρήνα της αντιμετώπισης της φτώχειας, αλλά της ευρύτερης κοινωνικής υποστήριξης, όπως είναι η στήριξη της οικογένειας μέσω των βρεφονηπιακών σταθμών ή οι ειδικές υποστηρικτικές και ενταξιακές παρεμβάσεις, όπως αυτές που αφορούν την έμφυλη βία, την ένταξη των μεταναστών και προσφύγων κτλ. Η λειτουργία π.χ. των δημοτικών βρεφονηπιακών σταθμών, και στη Ν. Ιωνία, χαρακτηρίζεται από την επιβολή τροφείων από το Δήμο, ή την απόκτηση ενός «πολύτιμου» voucher για κάποιο ιδιωτικό παιδικό σταθμό.
Ο Δήμος Νέας Ιωνίας περιλαμβάνει στο οργανόγραμμά του Διεύθυνση Κοινωνικής Προστασίας με 4 επί μέρους οργανικές μονάδες με αντικείμενα (όπως προκύπτει από τον τίτλο τους) την άσκηση κοινωνικής πολιτικής και την ισότητα των φύλων, την προαγωγή της δημόσιας υγείας, την τρίτη ηλικία, και την παιδεία και τη δια βίου μάθηση. Στα πλαίσια των παραπάνω λειτουργεί κοινωνικό παντοπωλείο, ενώ στο πλαίσιο συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος ΕΣΠΑ, λειτουργεί και Κέντρο Κοινότητας για την εξυπηρέτηση κυρίως των βασικών επιδομάτων που χορηγεί το κεντρικό κράτος.
Και εδώ αρχίζουν να μπαίνουν τα βασικά ερωτήματα..
Πως αξιοποίησε, έδρασε, λειτούργησε η δημοτική αρχή με βάση τις παραπάνω (περιορισμένες) δυνατότητες της υπηρεσίας; Ποιο είναι το πλαίσιο και το κέντρο βάρους της κοινωνικής πολιτικής του Δήμου Νέας Ιωνίας; Έχουν εντοπιστεί ειδικές ευάλωτες ομάδες στον πληθυσμό και ποιες είναι αυτές; Ποιο είναι το προφίλ των του Δήμου με βάσει του αριθμού των δικαιούχων των βασικών κρατικών προνοιακών βοηθημάτων όπως είναι το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα και το Επίδομα Στέγασης; Πόσοι είναι οι άνθρωποι με αναπηρίες βάσει των αντίστοιχων προνοιακών βοηθημάτων; Ποιο είναι το προφίλ των μεταναστών που διαμένουν μόνιμα στην περιοχή μας και ποιες ανάγκες έχουν ανιχνευτεί για την καλύτερη ένταξή τους;
Αντιλαμβανόμαστε ότι τα ερωτήματα είναι λίγο ως πολύ ρητορικά. Γιατί αν υπήρχε απάντηση θα μπορούσαμε έστω να την ανιχνεύσουμε, ακόμα και ως «βιτρίνα», στις πληρωμένες διαδικτυακές καταχωρήσεις διαφόρων παρατάξεων και τους ιλουστρασιόν απολογισμούς και φυλλάδια της δημοτικής αρχής.
Ωστόσο οφείλουμε να πούμε ότι καμίας δημοτικής αρχής δεν «ίδρωσε το αυτί» ακόμα από τα χρόνια του αποκορυφώματος της οικονομικής κρίσης. Και φυσικά, το διαβόητο Κοινωνικό Παντοπωλείο της Ν. Ιωνίας, και η απολύτως απαραίτητη εννοείται κάλυψη βασικών αναγκών, δεν αποτελεί ολοκληρωμένη απάντηση στα σύνθετα ζητήματα και τις πολλαπλές ευαλωτότητες που έβγαλε στην επιφάνεια η κοινωνική και οικονομική κρίση. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα λειτούργησε ως άλλο ένα γρανάζι του τοπικού πελατειακού εκλογικού συστήματος, αντί για μια κοινωνική υπηρεσία που παρέχει πρόσκαιρη ανακούφιση σε οικογένειας που αντιμετωπίζουν το φάσμα της ακραίας φτώχειας.
Η έμφυλη βία και η πρόληψη/αντιμετώπισή της, η πρόσβαση σε υπηρεσίες και παροχές (και όχι μόνο η φυσική προσβασιμότητα στο χώρο) σε Άτομα με Αναπηρίες, τα ζητήματα της στεγαστικής επισφάλειας, η αστεγία, η κοινωνική ένταξη της κοινότητας των μεταναστών και προσφύγων που ζουν στην περιοχή μας, η στοχευμένη ψυχοκοινωνική στήριξη σε ειδικά ζητήματα όπως οι οικογένειες και οι συνάνθρωποί μας που είναι αντιμέτωποι με το φάσμα της άνοιας ή της τοξικοεξάρτησης, είναι μια καταρχήν καταγραφή ανύπαρκτων υπηρεσιών και ο κατάλογος συνεχίζεται…
Φυσικά το συνολικότερο πλαίσιο ήταν εξαρχής προβληματικό από την εποχή του «Καλλικράτη», του ν. 3852/2010 δηλαδή, όπου σε μεγάλο βαθμό αποτελεί και τη ληξιαρχική πράξη γέννησης του «τοπικού κράτους». Κατά την περίοδο εκείνη, σωρεία αρμοδιοτήτων κοινωνικής πολιτικής πέρασαν στους Δήμους, χωρίς φυσικά τους αντίστοιχους πόρους από τον κρατικό προϋπολογισμό. Από εκεί και πέρα ανέλαβε το ΕΣΠΑ, και το κάθε είδους, εφήμερο ή λιγότερο εφήμερο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ε.Ε..
Το αν θα συνεχίσει να υλοποιείται μια κοινωνική δράση ή ένα πρόγραμμα σε ένα Δήμο, είναι σε μεγάλο βαθμό απόφαση της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, ανεξάρτητα από το ποιες είναι οι πραγματικές τοπικές ανάγκες. Αναλώσιμοι ωφελούμενοι κοινωνικών υπηρεσιών εξυπηρετούνται από αναλώσιμους εργαζόμενους που τις στελεχώνουν…
Δεν θα μπορούσαμε να μη σχολιάσουμε βεβαίως το γεγονός, ότι στο Δήμο Νέας Ιωνίας, οι πολιτικές δυνάμεις και παρατάξεις που τάσσονται υπέρ ενός τέτοιου πλαισίου χρηματοδότησης και λειτουργίας των κοινωνικών υπηρεσιών, ελάχιστα έχουν εμπλακεί ακόμα και σε αυτό. Για ποιο λόγο π.χ. στη Νέα Ιωνία δεν έγινε προσπάθεια λειτουργίας Συμβουλευτικού Κέντρου ή/και Ξενώνα Φιλοξενίας για γυναίκες θύματα έμφυλης βίας; (έργο που χρηματοδοτείται σε δεκάδες δήμους της χώρας από το ΕΣΠΑ 2007-2013)….Για ποιο λόγο δεν συγκροτήθηκε ποτέ Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών, παρά το γεγονός ότι υπάρχει συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο από το 2010, ενώ στη Ν. Ιωνία υπάρχει εδραιωμένη εγκατάσταση μεταναστών εδώ και δεκαετίες;
Είναι τουλάχιστον προφανές ότι μια πλευρά της απάντησης βρίσκεται στην εδραιωμένη παραδοσιακή αντίληψη ότι οι Δήμοι εμπλέκονται κυρίως στην καθαριότητα το πράσινο και τον ηλεκτροφωτισμό, αλλά και από την αντίληψη των κατεστημένων πολιτικών δυνάμεων και παρατάξεων ότι όσοι βρίσκονται στο όριο της εξαθλίωσης και του κοινωνικού αποκλεισμού, οι γυναίκες θύματα βίας, οι μετανάστες, οι εξαρτημένοι κτλ. δεν βρίσκονται ανάμεσα στη συνήθη εκλογική πελατεία. Φυσικά δεν λείπει η έννοια της κοινωνικής πολιτικής ως πρόσκαιρης φιλανθρωπίας από κάθε είδους χορηγούς και φυσικά από την Εκκλησία. Δεν λείπει και η δραστηριότητα των ΜΚΟ οι οποίες έρχονται πρόθυμα να υποκαταστήσουν τις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων και του κεντρικού κράτους, με το αντίστοιχο αντίτιμο φυσικά. Καλό υλικό για να κυκλοφορήσει στα social media ειδικά κατά την προεκλογική περίοδο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η φιλανθρωπία και το έργο της «κοινωνίας των πολιτών» δεν αποσκοπεί κατά βάσει στην Κοινωνία αλλά στην Επικοινωνία…
Η κοινωνική πολιτική με τα χαρακτηριστικά μιας «κατά περίπτωση και ελαστικής αρμοδιότητας» (η ολοκληρωμένη άσκησή της έχει αφεθεί εντελώς στην πολιτική πρωτοβουλία των δημοτικών αρχών), είναι άλλη μια στρέβλωση του τοπικού κράτους, όπως αυτό προωθείται από κυβέρνηση και Ε.Ε. Με δεδομένο ότι δεν μπορεί να αποτελέσει πηγή σημαντικής κερδοφορίας, τουλάχιστον όχι στο βαθμό άλλων τομέων που «αναμοχλεύουν» το ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα, όπως ο ενεργειακός και ψηφιακός μετασχηματισμός, αποτελεί «πάρεργο», με κατά περίπτωση δράσεις «βιτρίνας» ή φιλανθρωπίας. Στην καλύτερη περίπτωση οι κατά τόπους δημοτικές αρχές υλοποιούν συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ε.Ε.
Ως Εκτός Σχεδίου θεωρούμε ως ελάχιστα και αυτονόητα βήματα για την αντιμετώπιση των ειδικών ζητημάτων των κατοίκων της Ν. Ιωνίας, για τους οποίους η κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη είναι πρώτη ανάγκη:
- Η κατάργηση των τροφείων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς του Δήμου Ν. Ιωνίας
- Η ειδική μέριμνα για τη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό στοχευμένων κοινωνικών δράσεων με κριτήριο τις κοινωνικές ανάγκες, και απαγκίστρωση από τα κάθε λογής χρηματοδοτικά εργαλεία της Ε.Ε. που προωθούν τις ελαστικές σχέσεις εργασίας (έμφυλη βία, δράσεις για την τρίτη ηλικία, στεγαστική επισφάλεια-προάσπιση της λαϊκής κατοικίας, τοξικοεξάρτηση, αστεγία κτλ)
- Η μονιμοποίηση των συμβασιούχων όλων των κατηγοριών που απασχολούνται σε κοινωνικές δομές και υπηρεσίες του Δήμου
- Η συγκρότηση και λειτουργία Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων στη Ν. Ιωνία, βάσει και των σχετικών νομοθετικών προβλέψεων. Δημιουργία πλαισίου για την παροχή υπηρεσιών κοινωνική ένταξης για τους εγκατεστημένους μετανάστες και πρόσφυγες στην περιοχή μας
- Ο εντοπισμός και προσέγγιση των κατοίκων της Ν. Ιωνίας από την κοινωνική υπηρεσία του Δήμου, με ειδικά ζητήματα ευαλωτότητας και σε κίνδυνο να πέσουν σε κατάσταση φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού
- Ο ανασχεδιασμός της κοινωνικής υπηρεσίας του Δήμου με βάση τις ανάγκες που υπάρχουν, καθώς και προσλήψεις μόνιμου και καταρτισμένου προσωπικού για την πλήρη στελέχωσή της (κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι κτλ)
