Aς μιλήσουμε για το δικαίωμα στην κατοικία | 5ο θεματικό κείμενο παρέμβασης ενόψει των δημοτικών εκλογών του Οκτώβρη 2023

Η κατοικία είναι κοινωνικό δικαίωμα, όχι επενδυτικό προϊόν

Η αμφισβήτηση του δικαιώματος στην κατοικία, οι κατασχέσεις και οι πλειστηριασμοί που με έντονο τρόπο έχουν επανέλθει στο προσκήνιο, αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα. Σχετίζονται με τη γενική τάση συγκέντρωσης της ακίνητης λαϊκής ιδιωτικής περιουσίας αλλά και της δημόσιας περιουσίας (γης και κτισμάτων) στα χέρια του κεφαλαίου και της περαιτέρω κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης της που πήρε νέες διαστάσεις με την είσοδο της χώρας στη μνημονιακή μέγγενη του ΔΝΤ και της  ΕΚΤ και τις δεσμεύσεις που επέβαλε η ΕΕ. 

Εκτός από τους πλειστηριασμούς, το θέμα των ενοικίων αποτελεί ένα μεγάλο βραχνά για τις εργατικές λαϊκές οικογένειες και τους νέους. Χαρακτηριστικά η συσσωρευτική αύξηση των ενοικίων από το 2018 έως και σήμερα, κυμάνθηκε από 37,2% έως και 42,1% για κατοικία κατάλληλη για οικογένεια. Με υψηλότερες αυξήσεις να καταγράφονται κυρίως σε μικρότερα ακίνητα κατάλληλα για φοιτητές και νέους εργαζόμενους. 

Το δικαίωμα σε αξιοπρεπή και ασφαλή στέγη χτυπιέται ολοσχερώς από τις πολιτικές και πρακτικές που αντιλαμβάνονται την κατοικία ως -άλλο ένα- επενδυτικό προϊόν, από την επέκταση του Airbnb στα πλαίσια του σχεδίου τουριστικοποίησης της Αθήνας αλλά και από τις πολιτικές του gentrification (εξευγενισμός) ολόκληρων περιοχών στην Αθήνα (Ψυρρή, Γκάζι, Κεραμεικός και αλλού). 

Σοβαρή πλευρά του ζητήματος αποτελούν και οι εξώσεις προσφύγων από διαμερίσματα γιατί η κυβέρνηση διέκοψε το πρόγραμμα “ΕΣΤΙΑ” μέσω του οποίου γινόταν φιλοξενία τους.

Η κυβέρνηση και τα συστημικά ΜΜΕ προσπαθούν να δημιουργήσουν μια γενικευμένη εικόνα ενοχής στα φτωχά λαϊκά νοικοκυριά ότι αυτά είναι υπεύθυνα που κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους. Προσπαθούν επιμελώς να κρύψουν τις πραγματικές αιτίες που είναι:

--Η μείωση του λαϊκού εισοδήματος που μεγαλώνει τη δυσκολία των φτωχών λαϊκών στρωμάτων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους με αποτέλεσμα να δημιουργούνται καινούργια «κόκκινα» δάνεια.

--Η κούρσα αύξησης των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) που αυξάνει σημαντικά το ποσό του χρέους για εκατομμύρια χρεωμένα νοικοκυριά τα οποία δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και την αποπληρωμή των δανείων. 

--Η ανάγκη «προστασίας των τραπεζών» που προωθεί το σύστημα και η ΕΕ, κάτω από το φόβο μια νέας οικονομικής κρίσης μέσω της μείωσης του ύψους των «κόκκινων δανείων» που διαχειρίζονται οι τράπεζες από τον ισολογισμό τους, ακόμη και με κρατική εγγύηση (πρόγραμμα ΗΡΑΚΛΗΣ), όπως προβλέπουν οι μνημονιακές συμφωνίες και οι μεταμνημονιακές δεσμεύσεις. 

ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ είναι οι υπεύθυνοι για αυτή την κατάσταση. Υπηρέτησαν και υπηρετούν τους βασικούς άξονες της πολιτικής που δημιουργεί και οξύνει το πρόβλημα της στέγης για τα λαϊκά στρώματα και τη νεολαία. Τις πολιτικές της φτώχειας, της ακρίβειας, της υποταγής στις εντολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της προστασίας του τραπεζικού συστήματος και της ενίσχυσης της κερδοφορίας του σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων. Οι πολιτικές τους θέσεις  για τους πλειστηριασμούς -παρά τις επιμέρους διαφορές τους- διατηρούν και ενισχύουν όλο το πλαίσιο που βάζει σε κίνδυνο τη λαϊκή περιουσία.

Η Νέα Ιωνία αντιμέτωπη με το πρόβλημα του δικαιώματος στην κατοικία

Η Νέα Ιωνία είναι μια πόλη κατά βάση εργατική, με πολλούς οικονομικούς μετανάστες και σημαντικό αριθμό αυτοαπασχολούμενων. Είναι μια περιοχή που δεν προσελκύει φοιτητές/νεολαία για κατοικία λόγω της απόστασης από πανεπιστήμια και αυτός είναι ένας λόγος που τα ενοίκια δεν έχουν την αύξηση που έχουν σε σχέση με περιοχές που προτιμούν οι φοιτητές.  Ενώ παρά το γεγονός ότι έχει 3 σταθμούς ΗΣΑΠ, δεν έχει την αύξηση σε κατοικίες airbnb όπως συμβαίνει σε άλλες περιοχές.

Όμως το τελευταίο διάστημα και στην πόλη μας το πρόβλημα της κατοικίας εμφανίζεται με έντονο τρόπο. Σαράντα πέντε (45)  πλειστηριασμοί κατοικίας προβλέπονται μέχρι το τέλος του ’23 και τις αρχές του ’24. Οι τιμές για να νοικιάσει κάποιος σπίτι έχουν αυξηθεί σημαντικά κάνοντας πάρα πολύ δύσκολη την ενοικίαση ιδιαίτερα σε νέους εργαζόμενους και τα νέα ζευγάρια που θέλουν να ξεκινήσουν τη ζωή τους. Χαρακτηριστικά ενώ το 2022 η τιμή ενοικίασης ανά τμ ήταν 7€, το Μάιο του 2023 είχε πάει στο 9.03€ δηλ. αύξηση 30%. Αντίστοιχα έχουν μεγαλώσει οι δυσκολίες για αγορά κατοικίας καθώς οι τιμές για κατασκευές του 2019 ξεκινούν από 2400€ το τμ.

Στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί επιδρούν μια σειρά από παράγοντες τόσο γενικοί όσο και τοπικοί. Επιδρούν αποφάσεις που θεωρητικά θα έπρεπε να διευκολύνουν την αγορά κατοικίας για φτωχά λαϊκά στρώματα και νέους αλλά στην πραγματικότητα ενισχύουν την κερδοσκοπία του real estate, όπως συμβαίνει με το πώς εξελίσσεται το πρόγραμμα επιδότησης κατοικίας για νέους.  Σίγουρα έχει παίξει ρόλο η αύξηση των αντικειμενικών αξιών από 1η Ιανουαρίου 2022  σε όλες τις γειτονιές στο δήμο μας  κατά 16% έως 20%.  Αλλά και οι αλλαγές στο πλαίσιο του γενικότερου πολεοδομικού σχεδιασμού και των αλλαγών στις κοντινές περιοχές Φιλαδέλφεια, Ριζούπολη, ΟΑΚΑ, που μεταβάλλουν το χαρακτήρα της περιοχής και διαμορφώνουν το έδαφος για την εγκατάσταση νέου τύπου επιχειρήσεων, κάτι που θα επιδράσει και στην κοινωνική σύνθεση της πόλης μας.  

Φυσικά δεν μας προκαλεί έκπληξη ότι για το πολύ σημαντικό αυτό κοινωνικό πρόβλημα (όπως και για πολλά άλλα όπως  η ακρίβεια στα τρόφιμα, οι τιμές στο ρεύμα και τα καύσιμα κ.α.) δεν θα βρει κανείς μισή κουβέντα στα προγράμματα όλων των άλλων παρατάξεων που συμμετέχουν στις εκλογές. Λες και η Νέα Ιωνία είναι σε μια φούσκα που δεν επικοινωνεί με την δύσκολη κοινωνική πραγματικότητα. 

Αγώνας και Αλληλεγγύη για το δικαίωμα στην κατοικία

Ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος, για να διεκδικήσουμε το κοινωνικό δικαίωμα στην κατοικία, για την προστασία της λαϊκής περιουσίας και την αντιμετώπιση της βίας των πλειστηριασμών, για φθηνή στέγη για τους νέους, είναι η αγωνιστική αντιπαράθεση με τις πολιτικές των μνημονιακών και μετα-μνημονιακών δεσμεύσεων, με τις πολιτικές κυβερνήσεων ΕΕ και κεφαλαίου, είναι η αλληλεγγύη μεταξύ μας. 

Καλούμε τον κόσμο στις γειτονιές μας, να μην δεχτούμε αυτή  την βάναυση και μίζερη καθημερινότητα, να βγούμε στο δρόμο, να αντισταθούμε. Να οργανώσουμε σε κάθε γειτονιά  συλλογικές μορφές αγώνα  και ένα  πλατύ δίκτυο αλληλεγγύης που δεν θα επιτρέψει να πέσει κανένα σπίτι σε χέρια τραπεζών και funds. Να αγωνιστούμε για :

 Γενναίο δημόσιο πρόγραμμα κοινωνικής και εργατικής κατοικίας με δεσμεύσεις διαθέσιμων ακινήτων και ανέγερση νέων. Αξιοποίηση των κενών κατοικιών (χιλιάδες είναι τα άδεια ακίνητα δήμων, εκκλησιών, φορέων του δημοσίου) για τις ανάγκες των εργαζομένων και της νεολαίας.

 Θεσμοθέτηση νομοθετικού πλαισίου για την πραγματική προστασία της λαϊκής κατοικίας και περιουσίας, με την κατοχύρωση του ακατάσχετου της λαϊκής κατοικίας-περιουσίας. 

 Κατάργηση πλειστηριασμών λαϊκής κατοικίας και περιουσίας και των εξώσεων ντόπιων και προσφύγων. Κανένα σπίτι στα χέρια κράτους-τραπεζίτη-funds.

 Κατάργηση του ΕΝΦΙΑ

 Μέτρα περιορισμού των τουριστικών χρήσεων και κυρίως των βραχυχρόνιων μισθώσεων, με παράλληλη υπεράσπιση των χρήσεων που υποστηρίζουν την κατοικία. Να μην εκδιώκονται οι κάτοικοι από τις γειτονιές για τα Airbnb. 

 Διατίμηση και έλεγχο στις αυξήσεις των ενοικίων .

 Κάλυψη των αναγκών για φοιτητική στέγη. Δημιουργία νέων φοιτητικών εστιών που να είναι αποκλειστικά δημόσιες, χωρίς ΣΔΙΤ. Επισκευή και ανακαίνιση όλων των παλιών εστιών με κρατική δαπάνη.