Για παράδειγμα, πρόσφατα μάθαμε ότι κατατέθηκε μήνυση για «παράβαση καθήκοντος» εναντίον της δημάρχου και των δύο αντιδημάρχων από επιχειρηματία-ιδιοκτήτη καφέ στην πλατεία Σημηριώτη, καθώς, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του, παρά τις επαλειμμένες οχλήσεις, καταγγελίες και εξώδικα προς τη δημοτική αρχή, η τελευταία δεν προέβη στους απαραίτητους ελέγχους σε σχέση με την κατάληψη πολλαπλάσιων τετραγωνικών μέτρων στην πρώην πλατεία Σημηριώτη από ανταγωνιστική επιχείρηση.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Τα τελευταία χρόνια καθημερινά πάρκα, πλατείες και πεζόδρομοι, καταλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο από τραπεζοκαθίσματα. Στο κέντρο της περιοχής μας, το βλέπουμε αυτό τόσο στην πλατεία Σημηριώτη όσο και στους πεζόδρομους της Μεσολογγίου και της Παλαιών Πατρών Γερμανού.
Το μοντέλο ζωής που προτείνεται είναι σαφές: κατανάλωσε ή μην πλησιάζεις. Πλήρωσε αλλιώς δεν μπορείς να καθήσεις πουθενά. Η κατάσταση αυτή, τείνει να παγιωθεί, καθώς με αφορμή την πανδημία και τις «διατάξεις covid», έχουν δημιουργηθεί σχεδόν απροσπέλαστα σημεία σε πεζοδρόμους και πλατείες. Ο κλάδος της εστίασης ήταν χωρίς αμφιβολία από τους πλέον χτυπημένους από την πανδημία, και πάρθηκαν μια σειρά μέτρα υποστήριξής τους, ανάμεσά τους ο διπλασιασμός του δημόσιου χώρου που μπορούν να καταλαμβάνουν χωρίς αύξηση των δημοτικών τελών. Κι αν θα έπρεπε να στηριχτούν οι αυτοαπασχολούμενοι επιχειρηματίες και οι μικρές επιχειρήσεις από το κράτος και τους δήμους για τις επιπτώσεις από την πανδημία, δεν μπορεί αυτό να γίνεται το μέσο για την στέρηση του δημόσιου χώρου από την υπόλοιπη κοινωνία και μάλιστα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
Κάτι τέτοιο, συνέβη και στην περίπτωση των καταστημάτων εστίασης γύρω από την πρώην πλατεία Σημηριώτη, όπου ο ήδη περιορισμένος ελεύθερος δημόσιος χώρος της πλατείας που είχε αφεθεί από τα τραπεζοκαθίσματα των καταστημάτων προ covid, σχεδόν εξαφανίστηκε τα τελευταία δύο χρόνια, μαζί με τη δυνατότητα των παιδιών να παίζουν εκεί και των κατοίκων να κάθονται στα λιγοστά παγκάκια της πλατείας που και αυτά πια έχουν γίνει κομμάτι των καταστημάτων...
Η κατάσταση με την κατάληψη ολοένα και περισσότερου δημόσιου χώρου, προς εξυπηρέτηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, φαίνεται πως όχι μόνο τείνει να εδραιωθεί, αλλά πλέον, αντιμετωπίζεται και με την ανοχή των δημοτικών αρχών. Αλίμονο αν κάποιος με κινητικά προβλήματα ή κάποιος τυφλός έχει την ατυχία να θελήσει να διασχίσει την πρώην πλατεία Σημηριώτη ή τον πρώην πεζόδρομο της Παλαιών Πατρών Γερμανού. Θα διαπιστώσει ότι κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο.
Το θέμα δεν είναι τόσο απλό: η εκχώρηση δημόσιου χώρου είναι πάντα ένα ζήτημα, το οποίο έχει απασχολήσει ανά καιρούς και τις δημοτικές αρχές, για διάφορους λόγους. Είτε τους περισσότερο προφανείς, το θέμα της προσβασιμότητας των πεζών δηλαδή, αλλά και της αισθητικής στους δημόσιους χώρους, είτε λιγότερο προφανείς, οικονομικής φύσης. Kάτι τέτοιο, φαίνεται πως συμβαίνει εδώ.
Τα δικαιώματα και οι δυνατότητες των εκάστοτε επιχειρηματικών και εμπορευματικών λειτουργιών, κάθε κλίμακας (εξού και η διαμάχη μεταξύ των επιχειρηματιών στην περιοχή μας με το «μεγάλο» ψάρι να τρώει το μικρότερο) κυριαρχούν έναντι των αναγκών και της γενικής ποιότητας ζωής όσων ζουν και εργάζονται στους συγκεκριμένους χώρους. Tο επιμέρους ιδιωτικό συμφέρον κυριαρχεί απόλυτα έναντι του δημόσιου και κοινού. O ελεύθερος και πράσινος δημόσιος χώρος περιορίζεται και αντικαθίσταται σταδιακά με τραπεζοκαθίσματα και άλλες επιχειρηματικές χρήσεις. Και αυτό είτε με τη διαχρονική αδιαφορία των αρμόδιων υπηρεσιών για έλεγχο και περιορισμό, είτε ακόμη και με επίσημες ρυθμίσεις.
Η Δημοτική Αρχή δεν μπορεί να συμπεριφέρεται σαν επιστάτης που απλά δίνει άδειες. Η πόλη φιλική στους πολίτες γίνεται μόνο με ενιαίο σχεδιασμό, και πρακτικές που στο κέντρο τους θα έχουν το δημόσιο συμφέρον. Οι δημόσιοι χώροι, πλατείες, πεζόδρομοι, πάρκα, είναι χώροι συνάντησης συζήτησης και δημιουργίας των κατοίκων. Ανήκουν πριν και πάνω απ όλα στους κατοίκους και στις ανάγκες τους!
• Να μην αφήσουμε σπιθαμή δημόσιου χώρου να αλωθεί από τα ιδιωτικά συμφέροντα.
• Όχι τραπεζοκαθίσματα σε πεζοδρόμια, πλατείες και πάρκα.
• Να διεκδικήσουμε ποιότητα ζωής με αύξηση των ελεύθερων χώρων και επέκταση του πράσινου και των πάρκων. Συντήρηση και αύξηση των παγκακιών στα πάρκα για να τα απολαμβάνουν όλοι/όλες.
• Θέλουμε γειτονιές ζωντανές, γεμάτες διαπροσωπική επικοινωνία, πολιτισμό, αθλητισμό, εκδηλώσεις και δράσεις με κατοίκους, φορείς, συλλόγους και συλλογικότητες να αξιοποιούν και να υπερασπίζονται το δημόσιο χώρο.
• Να είναι πλήρως προσπελάσιμοι οι πεζόδρομοι, τα πεζοδρόμια, τα πάρκα και οι πλατείες σε όλους τους ανθρώπους με κινητικά προβλήματα. Είναι θέμα πολιτισμού και ηθικής.
